Thăng bằng kiềm toan là khái niệm khá mới mẻ với nhiều người nhưng lại khá quan trọng. Khi cơ thể mất đi sự thăng bằng này có thể gây ra một số bệnh lý rất khó chịu.
Thăng bằng kiềm toan là gì?
Thăng bằng kiềm toan là sự duy trì ổn định các trị số kiềm toan bình thường của máu động mạch và tĩnh mạch. Trong đó, với người bình thường thì thăng bằng kiềm toan có các trị số như sau:
| pH | H+ | PCO2 (mmHg) | HCO3- (mEq/L) | |
| Động mạch | 7,37-7,43 | 37-43 | 36-43 | 22-26 |
| Tĩnh mạch | 7,32-7,38 | 42-48 | 42-50 | 23-27 |
Cơ thể khỏe mạnh cần đạt sự cân bằng giữa độ acid và bazo. Khi nồng độ H+ và OH- tăng hoặc giảm thì nồng độ acid và bazo cũng thay đổi theo. Chỉ số pH càng thấp thì thì nồng độ H+ càng cao và ngược lại (tỷ lệ nghịch). Khi nồng độ pH xuống < 7,35 thì máu trong tình trạng toan còn khi pH > 7,45 thì máu trong tình trạng kiềm. Khi pH > 7,8 và < 6,8 cơ thể sẽ không còn tồn tại sự sống.
Triệu chứng khi bị rối loạn thăng bằng kiềm toan
Để chẩn đoán khi bị rối loạn thăng bằng kiềm toan cần phân tích pH, PaCO2, bicarbonate trong khí máu động mạch, ion đồ và bệnh sử của bệnh nhân. Rối loạn thăng bằng kiềm toan được chia thành hai loại chính là nhiễm toan và nhiễm kiềm. Sau đó tùy vào nguyên nhân, triệu chứng mà chia nhỏ hơn thành toan, kiềm hô hấp hay toan, kiềm chuyển hóa.
- Khi bị nhiễm toan hô hấp, người bệnh thường có biểu hiện như nhịp tim nhanh bất thường, loạn nhịp thất, khó thở, tăng huyết áp, da ấm đỏ lên. Nguyên nhân là do thiếu oxy máu, tăng áp lực nội sọ, kích thích tim mạch và tăng nồng độ CO2 trong cơ thể.
- Khi bị nhiễm kiềm hô hấp gây ra các triệu chứng như hoa mắt, chóng mặt, chóang váng, hôn mê, co cứng các cơ, tê quanh miệng, nhịp tim đập nhanh và loạn nhịp thất. Một số biểu hiện khác như lo lắng, bồn chồn, co giật,...
- Khi bị toan chuyển hóa khiến cho hệ thần kinh trung ương bị ức chế và gây ra những biểu hiện như người yếu, mệt, rối loạn định vị, loạn nhịp tim, rối loạn tri giác, gây bệnh loãng xương và làm các bệnh lý về xương sẵn có trở nên nặng hơn.
- Nhiễm kiềm chuyển hóa khiến các cơ bị co cứng do canxi máu giảm và tăng phản xạ, giảm thông khí phế nang bù trừ gây phổi tắc nghẽn, thiếu oxy máu, co thắt động mạch làm giảm máu lên não và gây ra động mạch vành.